Hollanda’da Çarşamba günü yapılan erken genel seçimde 37 milletvekili çıkararak ülkenin en büyük partisi olan Geert Wilders liderliğindeki aşırı sağcı Özgürlük Partisi’nin (PVV) kısa sürede nasıl böyle bir başarı elde ettiği tartışılıyor.
Siyaset bilimcilere göre, Wilders’in seçim zaferine, iktidar ortağı Özgürlük ve Demokrasi İçin Halk Partisi (VVD) lideri Dilan Yeşilgöz’ün, “stratejik hatası” yol açtı. Yeşilgöz’ün, sağdaki rakiplerinin yükselişini önlemek için uyguladığı “böl ve yönet” taktiği ters tepti.
Dilan Yeşilgöz, sandalye kaybı nedeniyle partisinin koalisyona katılmayacağını ancak merkez sağ hükümete dışarıdan her türlü desteği vereceğini söyledi.
Erken genel seçim öncesi yapılan kamuoyu yoklamalarında, mecliste 17 milletvekiline sahip olan aşırı sağcı PVV’nin 19-21 aralığında sandalye kazanması bekleniyordu.
Anketlere göre, seçim yarışının, 2006’dan bu yana ülkenin en büyük partisi olan Dilan Yeşilgöz’ün VVD’si ile Pieter Omtzigt liderliğindeki Yeni Sosyal Sözleşme Partisi (NSC) arasında geçmesi bekleniyordu.
Her iki partinin 27-29 civarında sandalye kazanacağı öngörülüyordu. Ancak Wilders, seçime bir hafta kala atağa kalktı.
Seçim öncesi son birkaç günde yapılan anketlere göre PVV, Dilan Yeşilgöz’ün partisi ile hemen hemen aynı oy oranına ulaştı.
“Wilders’i izole etmedi”
Hollandalı siyaset bilimciler, Wilders’in kısa sürede bu kadar hızlı bir yükseliş gerçekleştirmesinde, Dilan Yeşilgöz’ün, rakibi Omtzigt’in yükselişini önlemek için yaptığı büyük stratejik hatanın etkili olduğunu söylüyor.
Haber portalı Nu.nl’ye konuşan Londra Üniversitesi’nden siyaset bilimi uzmanı Prof. Dr. Joost van Spanje’ye göre, Dilan Yeşilgöz, partisinin yıllardır işbirliğini reddettiği Wilders’e, hükümet ortaklığı konusunda yeşil ışık yakarak, göç konusunda endişeleri olan insanlar için birdenbire yeni bir seçenek sundu.
Eski VVD lideri ve Başbakan Mark Rutte’nin, uzun süre Wilders’le işbirliğini reddederek, seçmen gözünde iktidar şansı olmayan aşırı sağcı PVV’nin büyümesine engel olduğunu vurgulayan van Spanje, Hollanda medyasına yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Yeşilgöz büyük bir hata yaptı. Wilders’i izole etmedi. Bu son 10 yılın en büyük hatası. Çünkü entegrasyonun başarısız olduğunu düşünen bir seçmen PVV’ye de oy verebilecekken neden VVD’yi desteklesin ki?”
“Böl ve yönet taktiği ters tepti”
Amsterdam Özgür Üniversitesi’nden siyaset bilimci André Krouwel de, Yeşilgöz’ün aniden Wilders’e kapı aralamasının, PVV’ye zaferin yolunu açtığını savunuyor.
Krouwel’a göre, Hollandalı seçmen, “eğer VVD artık PVV’yi dışlamıyorsa o zaman biz de Wilders’e oy veririz’ diye düşündü. Bu da Wilders’e bir hafta içinde 20 sandalye kazandırdı.
André Krouwel, Belçika Radyosu’na yaptığı değerlendirmede, Wilders’in 2010 yılında Rutte hükümetine verdiği dışardan desteği çekmesinin ardından, sağ seçmenin PVV yerine aynı politikalara sahip VVD’ye akın ettiğini anımsattı.
Krouwel, “Wilders’e tam teşekküllü bir koalisyon ortağı olarak kapıyı açtığınız anda, seçmenleri PVV’ye, orijinal ya da sert politikaya oy vermeye davet etmiş olursunuz” diye konuştu.
Hollandalı siyaset bilimciye göre, Dilan Yeşilgöz’ün bu büyük hatayı yapmasının nedeni, anketlerde üst sıralarda yer alan Pieter Omtzigt’in partisi NSC konusundaki yanlış değerlendirme.
Krouwel, Dilan Yeşilgöz’ün, Omtzigt’in önünü kesmek için uyguladığı “böl ve yönet” taktiğinin ters teptiğini söyledi.
Amsterdam Üniversitesi’nden siyaset bilimci Matthijs Rooduijn ise, Wilders’in başarısında zamanlamanın önemine dikkati çekiyor.
Hollanda’da Rutte hükümetinin çeşitli uygulamaları nedeniyle bir süredir siyasete karşı çok fazla hoşnutsuzluk bulunduğunu söyleyen Rooduijn, seçmen için asıl belirleyici unsurun ise, göç konusu olduğuna işaret ediyor.
Matthijs Rooduijn, haber portalı Nu.nl’ye yaptığı açıklamada, “Bu koşullarda radikal sağcı bir parti iyi gelişebilir” dedi.
Rooduijn, Wilders’in kampanya döneminde ılımlı ve yapıcı bir tutum sergileyerek, bu koşulları çok iyi değerlendirdiğini vurguluyor.
VVD lideri Dilan Yeşilgöz ise, bu eleştirilere karşı çıkarak, “PVV’yi büyüten VVD değil, seçmenler oldu. Olan biten bu” açıklamasında bulundu.
Yeşilgöz: Hükümete girmeyeceğiz, dışarıdan destek olacağız
VVD lideri Dilan Yeşilgöz, sandalye kaybı nedeniyle partisinin koalisyona katılmayacağını ancak merkez sağ hükümete dışarıdan her türlü desteği vereceğini söyledi.
Yeşilgöz, “En büyük kazananlar PVV ve NSC oldu. 13 yıl sonra bize farklı bir rol yakışıyor. Fakat merkez sağ bir kabineyi mümkün kılacağız. Yapıcı önerileri destekleyeceğiz” dedi.
Seçime katılan siyasi parti liderleri, Hollanda Meclis Başkanı Vera Bergkamp ile bir araya geldi. Liderler, Bergkamp’tan koalisyon pazarlıkları için bir arabulucu atamasını isteyecek.
